Μια πολύ συχνή ερώτηση που κάνουν τα ζευγάρια είναι εάν η ποιότητα των ωαρίων τους επηρεάζει το αποτέλεσμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Η ποιότητα των ωαρίων, ακόμα κι όταν χαρακτηρίζεται από τους εμβρυολόγους ως «κακή», δεν είναι συνήθως απαγορευτική για την έκβαση της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Εκτός από τις περιπτώσεις που η γυναίκα βρίσκεται σε εξωσωματική φυσικού κύκλου (οπότε το ωάριο κακής ποιότητας είναι το μοναδικό που έχουμε) επιλέγουμε κάποια από τα ωάρια που έχουν καλύτερη μορφολογία, ώστε να τα γονιμοποιήσουμε και να μεταφέρουμε. Ακόμα και αν όλα τα ωάρια είναι «κακής» ποιότητας, υπάρχουν πιθανότητες κύησης, αλλά είναι γενικά χαμηλότερες.
Ωρίμανση των ωαρίων και επιτυχία εξωσωματικής γονιμοποίησης
Κατά την ωοληψία και πριν τη γονιμοποίηση, οι εμβρυολόγοι αξιολογούν τον βαθμό ωρίμανσης των ωαρίων. Συχνά αναφέρεται ως αιτία μίας αποτυχημένης προσπάθειας το υψηλό ποσοστό ανώριμων ωαρίων που ελήφθησαν κατά την ωοληψία.
Το ερώτημα τότε είναι εάν ένα διαφορετικό πρωτόκολλο που θα επιτρέψει να δοθεί περισσότερος χρόνος για τη διέγερση των ωοθηκών, θα βοηθήσει στην πλήρη ωρίμανση των ωαρίων σε μία επόμενη προσπάθεια. Στην πραγματικότητα, τα ανώριμα ωάρια σπάνια είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς διέγερσης, εάν οι υπερηχογραφικοί και ορμονολογικοί έλεγχοι έχουν γίνει σύμφωνα με τα κατάλληλα για τη γυναίκα πρωτόκολλα. Συνήθως, η ελλιπής ωρίμανση των ωαρίων έχει ως αιτία κάποια δυσλειτουργία της ωοθήκης, το μειωμένο απόθεμα ωαρίων ή μπορεί να οφείλεται στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS).
Ποιότητα ωαρίων
Για να θεωρηθεί καλής ποιότητας ένα ωάριο και επομένως να είναι γονιμοποιήσιμο, πρέπει πρώτον να είναι ώριμο, στο στάδιο μετάφασης ΙΙ (MII). Το στάδιο της μετάφασης ΙΙ δείχνει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της ωρίμανσης του ωαρίου. Σε αυτό το τελικό στάδιο της ωρίμανσής του, συντελείται η πρώτη μειωτική διαίρεση, δηλαδή τα ζεύγη των ομόλογων χρωμοσωμάτων κατανέμονται σε δύο νέα κύτταρα. Τα δύο αυτά κύτταρα είναι άνισα σε μέγεθος. Το μεγάλο κύτταρο είναι το ωάριο που περιλαμβάνει και σχεδόν όλο το κυτταρόπλασμα. Είναι αυτό που θα γονιμοποιηθεί. Το μικρό κύτταρο, παρότι έχει και αυτό τον μισό αριθμό ομόλογων χρωμοσωμάτων, περιέχει ελάχιστο κυτταρόπλασμα, δεν γονιμοποιείται και ονομάζεται πρώτο πολικό σωμάτιο. Έτσι ένα ωάριο που είναι πλήρως ώριμο, δηλαδή στη μετάφαση ΙΙ, έχει 23 χρωμοσώματα και έχει ένα καθαρό και ομοιογενές κυτταρόπλασμα. Ο λόγος για τον οποίο γίνεται αυτή η μείωση των χρωμοσωμάτων κι αντί για 46 έχουμε 23, είναι ότι στη γονιμοποίηση το σπερματοζωάριο θα φέρει τα άλλα 23 που είναι απαραίτητα ώστε να δημιουργηθεί ένα φυσιολογικό έμβρυο με 46 χρωμοσώματα.
Το μέγεθος έχει σχέση με την ποιότητα του ωαρίου και σε ακραίες περιπτώσεις υπερβολικά μεγάλων ή μικρών ωαρίων, συχνά υπάρχουν ανωμαλίες.
Εάν το ωάριο δεν έχει φθάσει στο τελικό στάδιο ωριμότητας, βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο στάδιο ωριμότητας, το οποίο είναι το στάδιο της μετάφασης Ι, που χαρακτηρίζεται από την απουσία πολικού σωματίου και έχει ένα εκτεταμένο και μη συμπαγές σύμπλεγμα κοκκιωδών κυττάρων. Ακόμα πιο αρχικό στάδιο ωρίμανσης είναι το στάδιο της πρόφασης Ι ή του βλαστικού κυστιδίου (GV).
Τα χαρακτηριστικά του ωαρίου καλής ποιότητας
Γενικά ένα ωάριο καλής ποιότητας πρέπει:
- Να είναι σε στάδιο μετάφασης ΙΙ, δηλαδή να είναι ώριμο.
- Να έχει ένα σχήμα ομαλό και σφαιρικό.
- Να έχει διάμετρο περίπου 100-120μm ή μαζί με τη διαφανή μεμβράνη να έχει διάμετρο μέχρι περίπου 150μm.
- Το κυτταρόπλασμά του να είναι «καθαρό» και ομοιόμορφο.
- Να έχει μικρό περιλεκκιθικό χώρο (δηλαδή ο χώρος ανάμεσα στο κυτταρόπλασμα και τη διαφανή ζώνη να είναι μικρός, όχι διευρυμένος).
Τι ΔΕΝ πρέπει να έχει ένα ωάριο ώστε να χαρακτηριστεί καλής ποιότητας:
- Σκούρο χρώμα και κυτταρόπλασμα με πολλούς κόκκους. Αυτά τα ωάρια συνήθως παρουσιάζουν χαμηλό ποσοστό γονιμοποίησης και σε περίπτωση που γονιμοποιηθούν, χαμηλό ποσοστό σωστής εμβρυακής ανάπτυξης.
- Πολλά ή μεγάλου μεγέθους κενοτόπια. Σε περίπτωση που θα δούμε ότι τα ωάρια έχουν πολλά ή μεγάλου μεγέθους κενοτόπια, στο εργαστήριο θα πρέπει να επιλέξουμε τη μικρογονιμοποίηση (ICSI) ως μέθοδο γονιμοποίησης, καθώς έτσι αυξάνεται η πιθανότητα να γονιμοποιηθούν. Συχνά αυτά τα ωάρια σχετίζονται με μειωμένα ποσοστά εγκυμοσύνης.
- Μεγάλο περιλεκκιθικό χώρο.
- Θραύσματα από τα πολικά σωμάτια.
- Ανώμαλο σχήμα.
Τι θα πρέπει να κάνει το ζευγάρι αν τα ωάρια είναι κακής ποιότητας;
Καταρχήν πρέπει να ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό. Το ζευγάρι θα πρέπει να συζητήσει με τους ειδικούς (γυναικολόγο, ενδοκρινολόγο, εμβρυολόγο, γενετιστή) τα εξής:
- Τα επίπεδα των ορμονών της γυναίκας.
- Το ιστορικό της υπογονιμότητας
- Πιθανό ιστορικό αυτοανοσίας
- Το πρωτόκολλο διέγερσης ωοθηκών που χρησιμοποιήθηκε
- Εάν στο παρελθόν υπήρχαν παρόμοια αποτελέσματα σε ποιότητα ωαρίων
- Την ανταπόκριση στο πρωτόκολλο διέγερσης, όπως υπερηχογραφικά ευρήματα, μετρήσεις οιστραδιόλης κλπ.
- Τα επίπεδα της βιταμίνης D
- Επίσης να ελέγχει την ΑΜΗ και την ανασταλτίνη Β (inhibin B) ειδικούς που μπορούν να αξιολογήσουν την ποιότητα και την ποσότητα των ωαρίων
Έχοντας όλα αυτά τα στοιχεία στα χέρια μας, μπορούμε να συμβουλεύουμε το ζευγάρι για το τι πρέπει να γίνει ώστε η ποιότητα των ωαρίων να βελτιωθεί ή εάν πιστεύουμε ότι θα πρέπει να προχωρήσουμε σε άλλες λύσεις, όπως η δωρεά ωαρίων. Κάθε περίπτωση είναι εντελώς ξεχωριστή και η προσέγγιση, αλλά και η θεραπεία πρέπει να είναι απόλυτα προσωποποιημένη.
Σημείωση: Το κέντρο μας διερευνεί την ποιότητα του γεννητικού υλικού και της γυναίκας και του άνδρα ώστε όταν και αν χρειαστεί να μπει στην διαδικασία της εξωσωματικής, να το κάνει με υψηλές προδιαγραφές.
ΠΗΓΗ: http://ivfgreece.gr/poiotita-oarion-exosomatiki/
